UE na rzecz bardziej ekologicznych rozwiązań w zarządzaniu ryzykiem powodziowym
Redukowanie strat ludzkich oraz zniszczeń ekonomicznych i ekologicznych to główny cel wszystkich krajów Unii Europejskiej. Implementacja z 2007 roku „Zalecenia powodziowe” odgrywa istotną rolę w spełnianiu tych założeń. Tradycyjne działania dążące do zredukowania negatywnych skutków powodzi to między innymi budowanie nowej, lub wzmacnianie istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, w tym wałów i zapór. Istnieją jednak również inne metody ochrony przed powodziami, potencjalnie bardziej rentowne, które korzystają z naturalnych zdolności ekosystemu do absorbowania nadmiaru wody. Takie działania, uwzględniające zieloną infrastrukturę, mogą odgrywać główną rolę w odpowiedzialnym, długoterminowym zarządzaniu ryzykiem powodziowym w Europie. Sytuacja win-win (obopólna wygrana) powinna być celem polityki przeciwpowodziowej.
Powodzie są jedną z najczęstszych i najbardziej kosztownych katastrof naturalnych w Europie, która rok rocznie nawiedzana jest przez kilka powodzi a ich skutki są tragiczne. Dodatkowo można się spodziewać, że powodzi będzie coraz więcej ze względu na zachodzące zmiany klimatyczne. Poza tym, europejska różnorodność ekosystemów jest pod silną presją działalności człowieka, a takie zagadnienia, jak niedobór wody oraz susze stają się coraz wyraźniejszym problemem. Zintegrowany system kierowania ryzykiem powodziowym musi uwzględniać działania prowadzące do utrzymania stabilnego zarządzania wodami a taka polityka „współpracy” z naturą staje się coraz bardziej istotna, ponieważ prowadzi do poprawy odporności środowiska naturalnego i społeczeństwa na ekstremalne zjawiska pogodowe.
Dlaczego potrzebujemy lepszych dla środowiska rozwiązań?
Ustawodawstwo Unii Europejskiej odnośnie zagadnień środowiskowych czeka na analizę, czy proponowane ekologiczne opcje do strukturalnych zmian rzek, jezior i wybrzeży byłyby lepsze, czy zmiany te mogłyby prowadzić do pogorszenia się stanu tych wód. Ramowa Dyrektywa Odnośnie Wód, Dyrektywa dla Środowiska Naturalnego, Ocena Wpływu Środowiska oraz Dyrektywa odnośnie Strategicznego Stanu Środowiska Naturalnego ustanawiają takie wymagania i dążą do osiągnięcia równowagi pomiędzy potrzebami ludzkimi przy równoczesnej ochronie środowiska z nadrzędnym celem osiągnięcia długoterminowego i wyważonego systemu zarządzania wodami.
Dlaczego potrzebujemy naturalnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym?
W miarę, jak rośnie nasza świadomość i zrozumienie dla wzajemnych powiązań między rzekami a ukształtowaniem terenu, zwiększa się również znaczenie rozwiązań kooperujących z naturalnym ekosystemem. Zarządzanie ryzykiem powodziowym może iść ręka w rękę z ochroną środowiska i przynosić zyski i ludziom i naturze. Niektóre tradycyjne metody zarządzania ryzykiem powodziowym mają negatywny wpływ na jakość i ilość wód oraz na tereny ze zróżnicowanymi ekosystemami. Przykładem może być budowanie nowych zapór lub wałów, które zmieniają bieg rzeki, poprzez redukowanie wody dla powiązanych ekosystemów i które powiększają problemy w sezonie suchym przez zmienianie naturalnego przepływu rzeki. Działania, które dążą do zwiększenia zdolności magazynowania wody powodziowej czasowo w okresie powodzi, mogą efektywnie chronić przed powodziami, jak również dostarczać dodatkowo innych korzyści niezwiązanych z ochroną ekosystemu, jak np. być miejscem do odpoczynku i rekreacji.
Czym jest naturalne zarządzanie powodziami?
Naturalne zarządzanie powodziami uwzględnia hydrologiczne procesy na terenie dorzeczy rzeki oraz wzdłuż jej całej długości i wybrzeża, aby znaleźć najlepsze miejsce do zastosowania odpowiednich działań skupiających się na zwiększeniu zdolności retencyjnych wody. Przykładami takich działań są:
- przywracanie naturalnego biegu rzekom poprzez ustawienie terenów nadbrzeżnych, ponowne połączenie rzek z ich terenami zalewowymi,
- przywrócenie terenów bagiennych, które mogą magazynować wodę powodziową i pomagają zwolnić bieg powodziowej wody,
- zbiorniki na terenach rolniczych, które mogą magazynować wodę powodziową w czasie powodzi, a w innych okresach służyć jako obszary istotne dla ekosystemu,
- miejska zielona infrastruktura, taka jak zielone obszary, przyjazne dla środowiska miejskie odwadnianie i zielone dachy.
Jakie są różnorodne zalety takich działań
Zapobieganie powodziom uwzględniające naturalne metody zarządzania ryzykiem powodziowym ma typowe zalety, takie jak niwelowanie kosztów zniszczenia społeczeństwa, zdrowia ludzkiego, ekonomicznych działań, infrastruktury, kulturowego dziedzictwa i środowiska. Jednakże, można w ten sposób osiągnąć również dodatkowe korzyści, takie jak:
- zachowanie i odnowa różnorodności ekosystemów, poprzez wzmocnienie ich funkcjonalności,
- tworzenie i ochrona terenów naturalnych, które mogą również służyć rekreacji oraz zwiększaniu jakości życia,
- poprawianie jakości wody i przywracanie naturalnych zasobów wody,
- przyczynianie się do rozwijania się zielonej branży, poprzez tworzenie nowych miejsc pracy oraz działań biznesowych z tym związanych.
Mimo, że takie zalety nie zawsze mogą być określone ilościowo i monetarnie, ich przewaga i znaczenie jest bardzo istotne i niepodważalne w porównaniu do tradycyjnych metod.
Pakiety dokumentów informacyjnych
Pakiet informacyjny „Na rzecz lepszych rozwiązań ekologicznych w Zarządzaniu Ryzykiem Powodziowym” został przygotowany przez DG Environment w marcu 2011 i stworzony z myślą o propagowaniu naturalnych metod retencyjnych w zarządzaniu ryzykiem powodziowym. Ten pakiet informacyjny składa się z trzech elementów:
1. Notatka na rzecz lepszych rozwiązań ekologicznych w zarządzaniu ryzykiem powodziowym przedstawia różne aspekty tego tematu, takie jak prawne i formalne wymagania, potrzeba zidentyfikowania lepszych opcji ekologicznych dla nowych fizycznych modyfikacji zbiorników wodnych, rola tych rozwiązań (np. zielonej infrastruktury), zaangażowanie podmiotów zainteresowanych, wielorakie zalety sytuacji win-win, oraz możliwości zastosowania tych rozwiązań z pomocą funduszy UE.
2. Aneks do wyżej wymienionej notatki zawiera dalsze informacje odnośnie pozytywnych przykładów, które zostały zastosowane w związku z naturalnym zarządzaniem ryzykiem powodziowym w Europie oraz opis pełnej metodologii, która była wprowadzona i użyta do realizowania zielonej infrastruktury i innych metod zapobiegania powodziom bazujących na naturalnym ekosystemie.
3. Prezentacja PowerPoint, która przedstawia najważniejsze zagadnienia w skrócie oraz obrazuje osobom zainteresowanym główne cele.
Źródło
ec.europa.eu/environment/water/flood_risk/better_options.htm 
