Informacje, tak jak obiecałem jednemu z kolegów:
,,(...)Troć wdzydzka. Występuje ona w dorzeczu Wdy, a ściślej mówiąc w jeziorze Wdzydze, stanowiąc prawdziwą osobliwość przyrodniczą Pomorza Gdańskiego. Jest to niezwykle żywotna odmiana troci osiadłej, nie ustępująca pod względem rozmiaru swoim krewniakom z Łeby i Redy. Ogromna plastyczność biologiczna troci już dawno została zbadana przez naukowców. Stwierdzona, że troć przetrzymywana w rzece aklimatyzuje się doskonale i nie wykazuje instynktu do powrotu, aczkolwiek nie osiąga dużych rozmiarów, podobnie jak znane są też fakty, że małe pstrągi wypuszczone do przybrzeżnych wód morskich zwiększają tempo wzrostu, zmieniają ubarwienie, i przejawiają dążność do wstępowania w górę rzeki w okresie rozrodu.
Nie jest to dziwne, jeżeki zważy się, że pstrąg i troć stanowią tylko odmienne rasy tego samego gatunku, a przybierane cechy wiążą się ściśle z warunkami środowiska. Na przykładzie troci wdzydzkiej sprawa o tyle się komplikuje, że troć nie wędruje do morza, a mimo to pięknie wyrasta, znajdując wystarczające warunki do bytowania w rozległym i głębokim (65m) jeziorze Wdzydze.
W związku z tą sprawą nasuwa się pytanie z jakim stadem mamy tutaj do czynienia? Czy jest to dawne stado troci wislanej tzw. Ciągu letniego, którego drogę powrotu do wód macierzystych odcięły liczne jazy i zapory utworzone na biegu rzeki, czyteż jest to autochtoniczna odmiana troci jeziorowej wykształcona pod wpływem specyficznych warunków środowiska na podkładzie rodzimego pstrąga strumieniowego z rzeki Wdy, a moze to po prostu obcy przybysz zawleczony w wyniku akcji zarybieniowych, przeprowadzonych w ubiegłych latach. Na podkreślenie w tym wypadku zasługuje fakt, że Seligo, który jezioro Wdzydze skrupulatnie badał w koncu XIX wieku, nie wykazuje tej ze wszech miar ciekawej osobliwości przyrodniczej w swojej publikacji, natomiast pierwsze wzmianki o występowaniu w jeziorze troci datuje się na rok 1907. Niewątpliwie uczeni odsłonią w najbliższych latach tajemnicę, jaką kryją głębiny rozległych wód wdzydzkich.
Tarło troci odbywa się w czasie od października do grudnia, a okres szczytowego nasilenia przypada na listopad. W czsaie rozrodu wstępuje troć do rzeki Wdy w jej górne partie, stanowiące najklasyczniejsze tarliiska pstrągowe, gdzie woda przewija się wartkim nurtem po twardzym dnie, usłanym otoczakami. Jako odcinki najliczniej nawiedzane przez troć w okresie tarła należy wymienić partie od miejscowości Loryniec do wsi Płocice, z wykorzystaniem dolnych odcinków potoku Trzebiochy. Przy pomyślnych warunkach hydrologicznych troć dociera do Lipusza. Po skończonym rozrodzie tarlaki troci powracają do jez. Wdzydze, a wzrastająca młodzież znajduje tutaj doskonałe warunki do bytowania i penetrując dokładnie cały teren zapuszcza się nawet niejednokrotnie do jeziora Schodno, utworzonego na biegu rzeki.
Opiekę nad tym cennym gatunkiem sprawuje gospodarstwo Rybackie Wdzydze, które chroni jego rozród i od kilku lat podejmuje w okresie tarła akcje zbioru zaplodnionej ikry oraz produkuje w ośrodku zarybieniowym Grzybowski Młyn materiał obsadowy, którym nastepnie zarybia przyujściowe partie jeziora. Połowy tarlaków sa dokonywane agregatem elektrycznym i wynoszą ok. 400 kg rocznie, a ilość pozyskanej ikry sięga 500 000 ziarn rocznie i wskazuje, że mamy tutaj do czynienia z dość zwartym stadem troci. Najczęściej poławiane są tarlaki o wadze ok. 3 kg, a w pogłowiu są reprezentowane większe osobniki dochodzące do 9 kg, a czasami i większe.
O dużej plastycności biologicznej troci wdzydzkiej świadczy fakt zadomowienia jej w stosunkowo małym jeziorze Smolnik (15 ha) o głębokości 14m, położonym w powiecie starogardzkim i Jeziorze Wieckim, znajdującym się na terenie woj. Bydgoskiego. Oba jeziora utworzone są na biegu Studzienickiej Strugi, uchodzącej do rzeki Wdy, poniżej jez. Wdzydze Troć ta wstępuje w okresie tarła do0 strugi, a częściowo nawet do wód rzeki Wdy, w której wyciera się. Prowadzi to do wniosk, że tarliska troci muszą się znajdować i w tej partii cieku, przez co zagadnienie związane z trocią wdzydzką nabiera jeszcze większego znaczenia.
Dla zapewnienia stadu troci należytej ochrony w trakcie rozrodu wszystkie odcinki rzeki Wdy i potoku Trzebiochy, będące w zasięgu wędrówek, objęte zostały obrębem ochronnym i wyłączone z jakichkolwiek połowów(...)
Specyficzna gospodarka trocią wdzydzka wymaga ponadto opracowania właściwych założeń hodowlanych podbudowanych szczegółowymi badaniami naukowymi. Badania takie wraz z szeroko zakrojonymi pracami urządzeniowymi prowadzi już od dłuższego czasu Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie(...) Pozwoli to z kolei na przystąpienie do akcji aklimatyzacji troci wdzydzkiej w innych jeziorach o podobnych, bądź zbliżonych warunkach(...) ( coś kojarzę, że czytałem czytałem gdzieś, iż swego czasu licząc się z zabudową Wisły zaporami min. prof Sakowicz rozważał koncepcję ewentualnego zasiedlenia osiadłą forma troci zbiorników zaporowych powstałych po budowie zapór).
(źródło cytatów w tym wątku Franciszek Chrzanowski ,,Przewodnik po rzekach Pomorza Gdańskiego" 1959 r.)
